Het Slot Kamenz / Kamieniec Zabkowicki, dat Marianne liet bouwen. Tekening van F. Martinus, leerling van Karl Friedrich Schinkel. (Bron: Wikimedia.org). Halverwege de 19de eeuw richtte Marianne zich ook op haar bezittingen in Neder-Silezië en zette de bouw van een prachtig paleis in Kamenz in gang. (de eerste werkzaamheden begonnen in 1837). Ze kon gemakkelijk toezicht houden want haar bezittingen lagen vlak bij de Oostenrijkse grens. Ze kocht een paleis in Bila Voda net aan Oostenrijkse kant, een paar kilometer van Kamenz. Daardoor kon ze dagelijks toezicht houden. (Het was haar, in die tijd, verboden langer dan 24 uur op Pruisische bodem te vertoeven!) Dit gebouw is de moeite waard om er een paar woorden aan te wijden. Het werd ontworpen door Schinkel volgens de precieze aanwijzingen van Marianne. In termen van de architectuur lijkt het een kruisbestuiving tussen een Schots kasteel en een gotische burcht in de stijl van de Teutoonse ridderkastelen. De grootste ruimte verwijst duidelijk naar de refter van de burcht Malbork (eens de hoofdzetel van de Pruisische ridderorde). (Bron: Een Dame uit Nederland) Het gebouw werd omringd door mooie terrassen en tuinen met fonteinen, grotten en standbeelden. Het omvatte zo'n honderd kamers, als decoratie werd marmer uit lokale groeven gebruikt en het meubilair is in gotische stijl. De inrichting kwam uit de rijke collectie van de Hohenzollern familie. De bouw van het paleis in Kamenz duurde ongeveer twintig jaar (1838-1857), met zo'n tien jaar extra voor het aanleggen en inrichten van de tuinen. Marianne  woonde er nooit, mede door haar verbanning. Tijdens haar bezoeken gebruikte ze slechts een gastenkamer om zich terug te kunnen trekken. In 1873 schonk ze dit paleis aan haar zoon Albrecht daarna bleef Kamenz in de handen van zijn familie tot in 1940. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd het paleis als opslagplaats gebruikt voor de kunstverzamelingen die door de nazi's in Polen geroofd werden (waaronder die van het Wawel-kasteel in Krakau). Sommige ervan werden naar Duitsland gebracht, ook werd een deel (16 rijtuigen in 1945) door de Russen naar Moskou vervoerd. Om die schanddaad van het Russische leger te verhullen werd het gebouw in brand gestoken en de lokale bevolking verboden om de vlammen te doven. In de jaren erna is het eens zo sprookjesachtige paleis volledig geruïneerd. De Poolse autoriteiten waren zelfs van plan het op te blazen. In de jaren '90 is met enige restauratie begonnen, doch na het overlijden van de rentmeester is het paleis verlaten. Op dit moment wordt de erfenis afgewikkeld. Het paleis Kamenz was slechts een van de vele activiteiten van prinses Marianne in Neder-Silezië. Verder was ze druk met het aanleggen van wegen, bij voorbeeld de 55 km weg tussen Zabkowice Slaskie met de Loszczyna Pass in de Bialskie Bergen (de route loopt door Kamieniec Zabkowicki, Zloty Stok, Ladek Zdrój, Stronie Slaskie, Boleslawów en Nieuw Moravië), het ontwikkelen van het bosbeheer. Het aanleggen van de visvijvers, het bouwen van een hoogoven, de financiële ondersteuning voor de bouw van de glasfabriek in Silezië Stronie (toen bekend als Oranienhutte), het oprichten van de marmergroeven die nog steeds bestaan (als herinnering aan haar wordt spreekt men van wit-, groen- en roze-Marianna). Op haar land aan de voet van de berg Snieznik vestigde zij een gespecialiseerd bergboerderij voor koeien die werd beheerd door een Zwitser. Die boerderij werd later een toeristisch hostel dat tot op heden bestaat. Ook was ze bekend om haar sociale bewogenheid. Zo stichtte bijvoorbeeld de "Kamenz Kassa" voor weduwen en stichtte een onderkomen voor kleine kinderen en een ziekenhuis (genaamd het Huis van Marianna). Ze steunde naast protestantse kerken ook een aantal katholieke. Toen ze stierf werd het verdriet om de "Good Lady" door velen gevoeld. De herinnering aan haar bleef onder de bevolking van Silezië en Klodzko tot in 1945 levend. (Bron: Een Dame uit Nederland) In 1945 werd Kamenz geplunderd door het Russische leger en in 1946 werd het in brand gestoken. De door Marianne gestichte protestantse kerk van Kamenz bleef tot 1945 als kerk in gebruik. De laatste decennia is in Polen begonnen met een eerste restauratie van het levenswerk van Marianne. (Bron: Historici.nl) Bronnen: Wilhelmina Frederica Louisa Charlotte Mariann op Wikipedia Wilhelmina Frederica Louisa Charlotte Mariannel op Historici.nl Een dame uit Nederland Nationaal Biografisch Woordenboek Hessische Biografie: Prinzessin Marianne von Nassau-Oranien, Prinzessin der Niederlande Kamieniec Zabkowicki Slot Kamenz Slot Kamenz (herfstfoto)