|
De landing van de Engelse troepen
in Callantsoog op 27 augustus 1799. Aquarel van Dirk Langendijk, die waarschijnlijk
aanwezig was. (Coll. Christies.com) |
|
Toen eind juni 1799 in Petersburg een coalitieverdrag
was gesloten tussen Rusland en Engeland, maakte de Engelse regering haar plannen
voor een invasie in de Bataafse Republiek aan Willem V bekend en verzochten hem de
Orangisten in Holland daarop voor te bereiden.
Eind juli en begin augustus waren de plannen nog steeds gericht op aanval van de
Engelse vloot richting Hellevoetsluis en Den Briel, tezelfdertijd begeleid door een
opmars van Willem Frederik vanuit de Duitse grens, ondersteund door een volksbeweging
en de Texelse vloot zouden die acties hem via de IJsselsteden naar het hart van het
land kunnen brengen.
De vertrouwensman van Willem V adviseerde begin augustus om te landen op de kust
van Scheveningen en dan rechtstreeks naar Den Haag te marcheren. Met die tactiek
zou het landsbestuur in verwarring worden gebracht en de organisatie van de verdediging
worden bemoeilijkt.
Volgens het Engels-Russische plan van 2 juni 1799 zouden 20 00 à 25 000 uit
Ierland vrijgekomen troepen zich onder commando van de hertog van York verzamelen
in Yarmouth en Southampton en 20 000 Russsen zouden zich samentrekken in het Oostzee-gebied.
Willem Frederik zou vanuit Lingen met de door hem verzamelde troepen, ongeveer 4000
man sterk, zo snel mogelijk na de landing het land binnenvallen.
Tussen 25 en 26 augustus de door de storm afgedreven Engelse vloot eindelijk bij
Huisduinen voor de kust en gingen de troepen tussen Callantsoog en het Texelse Gat
ongehinderd aan land.
28 augustus werd Den Helder bezet en de Bataafse vloot gaf zich over aan de Engelsen.
Willem Frederik voegde zich 7 september bij de Engelsen in Den Helder, nadat hij
in Huisduinen aan land was gegaan. (Bron tekst: Oranje in Ballingschap, Mr. L.A.
Struik. Uitgave: de Bataafse Leeuw, Amsterdam 2006) |
|
|
Landing van de Britten bij Callantsoog,
1799. De landing der Engelschen by Calantsoog. 27 augustus 1799. De landing van de
Britse invasiemacht aan de kust bij Callantsoog, 27 augustus 1799. Op de voorgrond
vuren de Bataafse soldaten op de landingstroepen. Links wordt de gesneuvelde kolonel
Luck weggedragen. Prentmaker: Reinier Vinkeles naar tekening van: Dirk Langendijk.
(Coll. Rijksmuseum, Amsterdam) |
|
Door de geslaagde landing en overgave
van de Bataafse vloot was de stemming weer hoopvol. Maar de Engelse bevelhebber van
de invasievloot, Lord Abercromby had in proclamaties Willem V voorgesteld als de
'wettige soeverein', terwijl het stadhouderschap nooit meer was geweest dan de eerste
magistratuur in een republiek. Waarschijnlijk kwam een opstand van de bevolking daardoor
niet van de grond. De bevolking was behoedzaam, achterdochtig vreesde verraad.
26 september 1799 werd Alkmaar ingenomen. Willem Frederik verscheen zelf ter plekke
om met een enthousiaste menigte de overwinning te vieren. In de optimistische stemming
kwam Willem Frederik met een proclamatie waarin hij namens zijn vader de stadhouder,
een herstel van de oude orde aankondigde. Dat was een tactische fout. want de situatie
was veranderd. De oude tijden zouden nooit helemaal terugkeren. (Bron tekst: Oranje
in Ballingschap, Mr. L.A. Struik. Uitgave: de Bataafse Leeuw, Amsterdam 2006) |
|
|
Slag bij Castricum, 1799. Gevecht
by Castricum, 6 oktober 1799. Gevechten tussen het Frans-Bataafse leger en de Brits-Russische
invasiemacht op 6 oktober 1799. Op de voorgrond de Frans-Bataafse troepen onder generaal
Brune oprukken richting Castricum. In de verte de kerktoren van Castricum. Prentmaker:
Reinier Vinkeles naar tekening van: Dirk Langendijk. (Coll. Rijksmuseum, Amsterdam) |
|
De Engelsen en de Russen waren uitgeput
door een chronisch gebrek aan voedsel en het stormachtige weer en regen. Het invasieleger
kwijnde weg, terwijl het Franse leger steeds weer met nieuwe soldaten werd aangevuld.
6 oktober werden de Russen uit Castricum verdreven. De hertog van York begon aan
een terugtocht en nam de hele Bataafse vloot mee als oorlogsbuit. De situatie verslechterde
snel en 14 oktober werd onderhandeld met de Fransen en besloot het Britse kabinet
de Engelse troepen terug te trekken. 18-19 oktober 1799: Verdrag van Alkmaar. Willem
Frederik vertrekt ontgoochelt naar Engeland. Na overleg konden de coalitietroepen
zich op 22 oktober ongehinderd in Den Helder inschepen. Een evacuatie die op 20 november
werd voltooid.
De mislukte invasie was een zware domper op de aspiraties van het Huis van Oranje.
Van een beoogd herstel van het stadhouderschap was niets terecht gekomen en de bevolking
had zich, deels uit vrees voor Franse wraaknemingen, stil gehouden. Het wantrouwen
van Willem Frederik tegenover de Engelse politici en militaire legerleiders was door
het falen van de invasie zeer versterkt en de verwachtingen van het Huis van Oranje
op een algehele opstand van de bevolking waren een illusie gebleken. Na het mislukken
van de Engels-Russische invasie keerde Willem Frederik terug naar zijn ouders in
Engeland en in februari 1800 ging hij via Brunswijk terug naar Berlijn. (Bron tekst:
Oranje in Ballingschap, Mr. L.A. Struik. Uitgave: de Bataafse Leeuw, Amsterdam 2006) |
|
Bronnen: |
Willem I Frederik op Wikipedia |
Willem Frederik
op Historici.nl |
De landing van
de Engelse troepen in Callantsoog |
Landing van de
Britten bij Callantsoog, 1799 |
Slag bij Castricum,
1799 |
Boek:
Oranje in Ballingschap, Mr. L.A. Struik |