Link: Elizabeth de Montmorency, Hertogin van Châtillon, van onbekende schilder (Coll. Culture.gouv.fr) en rechts Isabelle-Angelique de Montmorency van onbekende schilder: (Bron: Dianademeridor.blogspot.nl) Opgelucht richtte Charles zijn aandacht op Isabelle-Angelique de Montmorency, een nicht van Condé aan zijn moeders kant en de weduwe van de vriend van de prins, Gaspard de Coligny, Hertog van Chatillon. Zij was een gedistingeerde en charmante vrouw. Haar statige figuur, het perfecte ovale gezicht, kastanjebruine haar en zachte bruine ogen boeiden alle aanschouwers, terwijl haar manieren en gesprekken allure hadden. Haar jonge echtgenoot, die zij had aanbeden, was gestorven in de Fronde in 1649 en zei rekende onder haar aanbidders, naast Charles ook Condé, de Hertog van Nemours, de Abbé Fouquet, Crofts en Digby. Zij won grote sommen geld bij het kaartspelen van Digby. Zij ontfutselde Condé zijn landhuis in Merlou, terwijl zij geschenken greeg van het Franse Hof door Condé in Parijs vast te houden om zijn leger ten gronde te richten. Zij gaf berekenend de voorkeur aan Charles, maar ging met Nemours om voor de lust. Haar bekoring werd alleen geëvenaard door haar gevoelloosheid en behendigheid, waarmee zij de ene aanbidder tegen de andere uitspeelde. Zij was de vrouw, die enkele jaren daarvoor, Charles door haar glimlach had getroost met de onverschilligheid van zijn nicht Mademoiselle en die hij nu zijn echtgenote wilde maken. Charles deed haar een formeel aanzoek, dat zij met ingetogen terughoudendheid in ontvangst nam. Zij informeerde of zij na een huwelijk door het Hof als Koningin van Engeland aanvaard zou worden. Anne van Oostenrijk liet haar weten, dat het alleen zou afhangen van de wensen van Henrietta. Charles had nog eens met enkele vrienden over zijn huwelijksplan gesproken en besloot de zaak te laten rusten. Volgens Isabelle-Angelique waren de trouwplannen afgeblazen door de intrige van Henrietta en zij stopte met het bezoeken van de Koningin in ballingschap. In juli 1654 ging Charles in het geheim op bezoek bij Isabelle-Angelique in haar landhuis in Merlou en bracht met haar de nacht door van de 10e juli. Deze zijsprong van Charles werd bekend in Parijs en voedde het gerucht, dat het stel toch getrouwd was. Terwijl de Hoven van het Louvre en de Tuilerieën in 1651 werden beziggehouden met bals, feesten en huwelijksperikelen, was Frankrijk weer in een burgeroorlog gedompeld. De Engels ballingen kregen ook hun aandeel in het algemene lijden. Noch Charles, noch Henrietta had het jaargeld gekregen, waarvan zij en hun gevolg afhankelijk waren. Hun armoede was uitzonderlijk en hun trouw aan de Franse Kroon bracht hen in gevaar van geweld door het volk. Dit gevaar werd versterkt door het vertrek van James, die uiteindelijk toestemming had gekregen van zijn broer om in dienst te treden van het Koninklijke Franse leger. Met een kleine som geld en enkele Poolse paarden vertrok de jonge Hertog uit Parijs en sloot zich aan bij Turenne bij Chartres op 24 april 1652. De volgende vier jaar diende James met roem en reputatie in het Franse leger. Charles en Henrietta bleven in het Louvre niet wetend of ze moesten gaan en niet goed in staat om te blijven. Toen het Franse leger naar Parijs optrok, begonnen de losbandige mensen van de stad te praten over de Hertog van York die gewapend tegen hen was. De woede van het gepeupel werd in toom gehouden door Condé en Orleans, die een vriendelijke houding hadden tegenover hun Engelse familie en moeite deden hen die beleefdheid te tonen voor zover de omstandigheden het toelieten. Hun vriendelijkheid plaatste Charles in een moeilijk dilemma. (Bron tekst: The King in Exile: The Wanderings of Charles II from June 1646 to July 1654, Eva Scott).   Elisabeth Angélique de Montmorency ook wel Isabelle Angélique de Montmorency (1627-1695) was een dochter van François III de Montmorency-Boutteville, Graaf van Luxe en van Elisabeth Angélique de Vienne. In 1649 trouwde zij met Maarschalk Gaspard III. de Coligny, die in 1646 Hertog van Châtillon werd. Het huwelijk was door beide families afgekeurd en werd in eerste instantie niet door het Parlement goedgekeurd, maar verliep erg stormachtig. Haar echtgenoot Gasspard kwam bij een duel in 1649 om het leven. Isabelle Angèlique kreeg posthuum een zoon, die ook Gaspard werd genoemd en in 1657 stierf.   Bronnen: Charles II van Engeland op Wikipedia Elizabeth de Montmorency, Hertogin van Châtillon Isabelle-Angelique de Montmorency Elisabeth Angélique de Montmorency op Wikipedia Boek The King in Exile