Terug naar Startpagina
Scheveningen
Scheveningen toen en nu
400 jaar Strandschilders
op Scheveningen
1600-1700
1700-1800
1800-1900 A t/m L
1800-1900 M t/m Z
1900-2000 A t/m L
1900-2000 M t/m Z
2000-heden
Muurschilderingen
Scheveningen op keramiek 1
Scheveningen op keramiek 2
Herdenkingspenningen
Panorama's Scheveningen
Huifkarren op Scheveningen
Zeeslagen bij Scheveningen
Het kanon van Scheveningen
Waarzegster op Scheveningen
Vertrek en aankomst Oranjes en Stuarts op Scheveningen
Vertrek Willem II, 1641
Vertrek Henrietta Maria, 1643
Vertrek Charles II, 1660
Aankomst Willem III, 1691
1642-1660
De Stuarts in Ballingschap
 
200 jaar Koninkrijk
De Franse Invasie
Vlucht 18 januari 1795
Vlucht Prinses
Vlucht Prins Willem V
Pink 'Johanna Hoogenraad'
1795-1813
Oranje in ballingschap
Terugkeer Oranje in 1813
30 november 1813
Herdenking in 1838
Herdenking in 1863
De Naald, 1865
Monument in 1869
Herdenking in 1888
Herdenking in 1913
Herdenking in 1938
Herdenking in 1963
Herdenking in 1988
Herdenking in 2013
 
Algemeen
Boeken over Scheveningen
Links
Over de Website
Contact
   

Zeeslagen voor de kust van Scheveningen
 
In de 17de eeuw zijn voor de Nederlandse kust verschillende zeeslagen gevoerd. Door de wind dreven de schepen verschillende kanten op en waren voor dorpen aan de kust zichtbaar. De gevechten voor het strand waren bezienswaardigheden en trokken veel publiek naar het strand.
Vanuit het Zuiden schilderde Willem van Diest Haagse schutters op het strand van Scheveningen die schieten op Spaanse schepen in 1634. Op de voorgrond vuurt een kanon een schot af. Veel Scheveningers waren uitgelopen om het gevecht te bekijken vanaf de duinen. Rechts is de vuurbaak geschilderd en in de verte de toren van de Oude Kerk van Scheveningen. Ter hoogte van de vuurbaak staat een kanon op het duin. De tweemaster links is uitgerust met kanonnen en op het achterdek wappert de Spaanse vlag. De tweemaster in het midden heeft een Spaanse vlag in een mast. (Coll. Sothebys.com). (Klik voor een groter formaat op de afbeelding)
In de Nederlandstalige Wikipedia wordt dit schilderij van Jan Abrahamsz. Beerstraten (1622 - 1666) de Slag bij Ter Heijde, genoemd, terwijl in de Engelstalige Wikipedia het The Battle of Scheveningen (Slag bij Terheide) heet.
In het midden het gevecht tussen de 'Brederode'  - met gebroken mast - het vlaggenschip van  admiraal Maarten Harpertszoon Tromp  en het Engelse vlaggenschip 'Resolution' onder bevel van admiraal Monk.  (Coll. Rijksmuseum, Amsterdam). (Klik voor een groter formaat op de afbeelding)
De laatste slag van de Eerste Engels-Nederlandse Oorlog, 1652-1654 was een ramp voor de Nederlanders. De vloot verloor 15 schepen en admiraal Maarten Harpertsz. Tromp, die aan het begin van het gevecht op 10 augustus 1653 werd gedood. Op de voorgrond rechts zinkt een Nederlands en links een Engels schip. De matrozen hebben hun schepen verlaten en roeien zich in veiligheid. In het midden wordt het vlaggeschip 'Brederode' van Tromp van beide kanten onder vuur genomen door Engelse schepen. Schilderij van Jan Abrahamsz. Beerstraten (1622 - 1666). (Coll. Royal Museums of Greenwich). (Klik voor een groter formaat op de afbeelding)
Zeeslag bij Terheide tussen de Staatse vloot onder Tromp en de Engelse vloot onder Monck, 1653
Over-Groot Zee-geveght; tussen den Holl. Heer L. Adm. Tromp, en den Eng. Adm. Monk: den 10 August. 1653. Op de gravure staan de namen van J. Beerstraten en J. Hondius. (Coll. Rijksmuseum, Amsterdam). (Klik voor een groter formaat op de afbeelding)
Hollandse vloot in de slag bij Terheide, 1653 Afbeeldingh: hoe de hollanse vloot onder den Amirael Tromp ende de Engelse vloot onder den Amirael pen gheslagen hebben. Gravure van Jan Abrahamsz. Beerstraten. (Coll. Rijksmuseum, Amsterdam). (Klik voor een groter formaat op de afbeelding)
Zeeslag bij Terheide (rechterblad), 1653. Rechterblad van een grote voorstelling in twee bladen van de zeeslag bij Terheide (Zeeslag bij Katwijk) tijdens de Eerste Engelse Oorlog tussen de Staatse vloot onder Maarten Tromp en de Engelse vloot onder George Monck, 10 augustus 1653. Op de achtergrond de kust van Holland van Wijk aan Zee tot Scheveningen. Op de voorgrond een zinkend schip en drenkelingen in sloepen. De gravure is van Salomon Savery (1594-1683) naar tekening van: Abraham de Verwer. (Coll. Rijksmuseum, Amsterdam). (Klik voor een groter formaat op de afbeelding)
De zeeslag bij Terheide in de Eerste Engelse Oorlog tussen de Staatse vloot onder Maarten Tromp en de Engelse vloot onder George Monck, 10 augustus 1653. Bovenaan een portret van M.H. Tromp in lauwerkrans, met aan weerszijden opschrift Praelium navale inter Belgos et Anglos, Ao 1653. Naast het portret engeltjes. Maarten Tromp sneuvelde tijdens dit gevecht. Op de voorgrond het zinkende Engelse schip de Pellicaen. Links het schip de Brederode van Tromp in hevig gevecht met dat van Monck. In het verschiet de Hollandse kust van Scheveningen tot Den Helder. In het onderschrift de legenda's a-r en 1-18 en een vers in twee kolommen in het Nederlands. Gravure van Pieter Hendricksz. Schut (1619-1680). (Coll. Rijksmuseum, Amsterdam). (Klik voor een groter formaat op de afbeelding)
Dit schilderij van Willem van de Velde, de Jonge, laat een moment zien uit de Slag bij Scheveningen in 1653 in de Eerste Engels-Nederlandse Oorlog, van 1652 - 1654. De Engelsen gebruikten de Juliaanse kalender en dateren de slag op 31 juli 1653. Nederland had de Gregoriaanse kalender en dateert de slag daardoor op 10 augustus. De gevechten werden over een grote breedte voor de kust gevoerd. Het wordt ook wel de slag bij Terheide genoemd. Op de voorgrond staat het Nederlandse brandschip het Fortuin op het punt de Andrew te rammen, het schip van admiraal Thomas Graves van het witte squadron. Brandschepen waren drijvende bommen. Ze werden volgestouwd met brandbaar en kruit, dat tegelijk moest ontploffen. Het brandschip voer naar het vijandige schip en op het laatst staken de matrozen de brand erin en verlieten het schip. Links verlaten de Engelse matrozen hun schip en rechts roeien de Nederlandse zeelui hard weg van de ontploffing. (Coll. The Wallace Collection, London). (Klik voor een groter formaat op de afbeelding)
Willem van de Velde, de Oude (1611-1693) tekende de gigantische Engelse en Nederlandse vloot die voor de kust de Eerste Engels-Nederlandse Oorlog uitvochten. De Engelsen gebruikten de Juliaanse kalender en dateren de slag op 31 juli 1653. Nederland had de Gregoriaanse kalender en dateert de slag daardoor op 10 augustus. De gevechten werden over een grote breedte voor de kust gevoerd. Het wordt ook wel de slag bij Terheide genoemd. (Bron: Sailingwarships.com). (Klik voor een groter formaat op de afbeelding)
In 1653 stelden de Staten Generaal van de Nederlanden aan Willem van de Velde, de Oude (1611-1693) een galjoen en een schipper ter beschikking, zodat hij hij de slag bij Scheveningen (ook wel genoemd, de Slag bij Terheide) kon bekijken en schilderen. Tijdens de slag voor Scheveningen droeg de Haagse Artillerie een steentje bij door vanaf het strand op de schepen te schieten. (Coll. Royal Museums, Greenwich, UK). (Klik voor een groter formaat op de afbeelding)
De Slag bij Scheveningen op 31 juli 1653: de laatste klap in het gevecht. (Juliaanse kalender)
De Slag bij Scheveningen was het laatste treffen in de Eerste Engels-Nederlandse Oorlog. De dood van de Nederlandse commendant, Maarten Tromp, in het begin van de zeeslag leidde tot verwarring in de Nederlandse vloot, die hevig was verslagen, hoewel ook de Engelse vloot ook moest terugkeren om opgekalafaterd te worden. Dit was de eerste zeeslag waarbij Willem van de Velde de Oudere zeker aanwezig was in zijn galjoot (een klein Nederlads kustscheepje), waarin hij het gevecht tekende. Van de Velde schreef bij de tekening: 'de Leste charsijen tegenover' (veranderd van 'ontrent') ' de Middach sinde ontrent 2 urren' (veranderd van 'de Vier urren') '& verliet tromp de groote steng ontrent middachs'- ofwel 'De laatste slag was rond de midag om twee uur en Tromp verloor zijn topmast rond de middag' Het scheepje rechts op de tekening moet de galjoot zijn waarin Willem van de Velde de Oude de slag volgde. (Coll. Royal Museums, Greenwich, UK).
Ware Afbeeldinge van den Bloedigen zeeslag Tussen d'Hollants en Engelse geschiet tussen den 8 en 10 Augusty 1653. De zeeslag bij Terheide in de Eerste Engelse Oorlog tussen de Staatse vloot onder Maarten Tromp en de Engelse vloot onder George Monck, 10 augustus 1653. Maarten Tromp sneuvelde tijdens dit gevecht. Centraal het zeegevecht met links het gevecht tussen Tromp en twee Engelse schepen, linksboven de apotheose van Maarten Tromp in de heldenhemel, middenboven de Faam blazend op een bazuin. Op de achtergrond de Hollandse kust van Texel tot Scheveningen. Ondereen de legenda A-Z en a-l. (Coll. Rijksmuseum, Amsterdam). (Klik voor een groter formaat op de afbeelding)
Een onbekende schilder tekende de Slag bij Schevelingen vanaf zee, met in de verte zicht op de kust. Links in de verte is de kerk van Scheveningen getekend. (admiraal Blaeck moet admiraal Monk zijn)
De zeeslag tussen de Nederlandse vloot onder leiding van Admiraal Tromp tegen het Engelse Vloot onder leiding van Admiraal Monk in Scheveningen op 10 augustus 1653. Op 10 augustus barstte het gevecht in volle hevigheid los, vlak voor de kust van Ter Heijde nabij Scheveningen. Honderden toeschouwers op het strand zagen de twee vloten elkaar enige malen passeren tijdens een hevig liniegevecht, waarbij beide zijden zware schade opliepen. De grootste tegenslag voor de Nederlanders vormde het sneuvelen van admiraal Tromp, die al bij de aanvang van het gevecht door een musketkogel dodelijk werd getroffen. Maker gravure anoniem. (Coll. Beeldbank Haags Gemeentearchief). (Klik voor een groter formaat op de afbeelding)
De zeeslag bij Terheide in de Eerste Engelse Oorlog tussen de Staatse vloot onder Maarten Tromp en de Engelse vloot onder George Monck, 10 augustus 1653. Bovenaan een portret van M.H. Tromp in lauwerkrans. Maarten Tromp sneuvelde tijdens dit gevecht. In het verschiet de Hollandse kust. Maker gravure anoniem. (Coll. Rijksmuseum, Amsterdam). (Klik voor een groter formaat op de afbeelding)
Zeeslag bij Terheide, 1653. Abbildung der Bludigen See Treffens zwischen den Holländern und Engelländern, so drey tage gewehret, Geschehen im Augusto Anno 1653
De zeeslag bij Terheide in de Eerste Engelse Oorlog tussen de Staatse vloot onder Maarten Tromp en de Engelse vloot onder George Monck, 10 augustus 1653. Op een banderol het onderschrift met de legenda's a-t en 1-20 in het Duits. Maker gravure anoniem. (Coll. Rijksmuseum, Amsterdam). (Klik voor een groter formaat op de afbeelding)
Laatste zeeslag van Tromp, 1653. De zeeslag bij Terheide in de Eerste Engelse Oorlog tussen de Staatse vloot onder Maarten Tromp en de Engelse vloot onder George Monck, 10 augustus 1653. Maarten Tromp sneuvelde tijdens dit gevecht. Gravure van Simon Fokke (1712-1784). (Coll. Rijksmuseum, Amsterdam). (Klik voor een groter formaat op de afbeelding)
Zeeslag bij Terheide, 1653. Zeeslag tusschen de Nederlandsche en Engelsche vloot 10 Augustus 1653 / Combat naval entre la flotte Neerlandaise et Anglaise. 10 Août 1653. Tekening van Petrus Johannes Schotel (1808-1865). (Coll. Rijksmuseum, Amsterdam). (Klik voor een groter formaat op de afbeelding)
 
Bronnen:
Eerste Engels-Nederlandse Oorlog (29 mei 1652 - 8 mei 1654)
Gevecht met Spanjaarden voor de kust van Scheveningen
Slag bij Terheide, 10 augustus 1653 (Gregoriaanse kalender)
The Battle of Scheveningen, 31 July 1653 (Juliaanse kalender)
Zeeslag bij Terheide van Hondius/Beerstraten
Hollandse vloot in de slag bij Terheide, 1653
De Zeeslag bij Ter Heide van Savery
De Zeeslag bij Ter Heide van Schut
The Burning of the Andrew at the Battle of Scheveningen
De Zeeslag bij Ter Heide 1 van Willem van de Velde de Oude
De Zeeslag bij Ter Heide 2 van Willem van de Velde de Oude
De Slag bij Scheveningen van Willem van de Velde de Oude
Zeeslag bij Terheide, 1653
See slagh van Adm: Tromp en Adm: Blaeck voor Schevelingen
De zeeslag bij Terheide naar Schut
Zeeslag bij Terheide
Laatste zeeslag van Tromp door Fokke
Zeeslag bij Terheide van Schotel