Terug naar Startpagina
 
400 jaar Panorama's van Scheveningen
Het eerste panorama van Scheveningen werd in de 16e eeuw geschilderd. Vanaf de zee schilderde de onbekende kunstenaar het panorama van vóór 1570 met de Oude Kerk in het midden en op de achtergrond de Grote Kerk in Den Haag. In 1614 maakte Johannes van Londerseel een panorama in vogelvlucht over 's-Gravenhage en Scheveningen vanuit het noordoosten. Op een prent met een panorama uit 1729 is in Scheveningen te zien hoe de Allerheilligenvloed in 1570 een groot deel van het vissersdorp had weggevaagd. Uit veiligheidsoverwegingen begon de bebouwing verder van zee. Toen Hendrik Willem Mesdag (1831-1915 ) in 1880 zijn wereldberoemde panorama van Scheveningen schilderde was het niet alleen een vissersplaats, maar ook een badplaats geworden. Rond 1900 begon de uitgifte van grond voor de bouw van woningen in wat nu het Belgisch Park is en het Seinpostduingebied. Jan Pieter Holswilder (1850-1890) en Andreas Sommer maakten 'reclame'-panorama's voor de Scheveningse kust. In de zomer van 2011 schilderen André Krigar (1952) en Sigurd Wendland (1949) elk een panorama van de kust van Scheveningen, die van 12 februari t/m 4 maart worden tentoongesteld in de Pulchri Studio in Den Haag. Bij Pulchri zijn Marianne Blokland, Greta Cune, Marijke Gémessy, Ferial Kheradpicheh en Marieta Reijerkerk begonnen met het schildern van een hedendaags panorama van Scheveningen. De Pulchri-kunstenaars werken in zwart, wit en blauw op een halfrond paneel van 13,5 bij 3,10 meter.
In 1664 maakte Cornelis Elandts (1641-1687) in opdracht van de Haagse bestuurders een kopie van het schilderij van een onbekende kunstenaar, dat in de Oude Kerk van Scheveningen hing. Het schilderij gaf een beeld van Scheveningen, toen nog Schevelinge of Schevelinck genoemd, van vóór de Allerheiligenvloed op 1 november 1570. De weg naar Den Haag was toen nog een zandweg door de duinen en Scheveningen dicht tegen het strand aan gebouwd. Zonder bescherming van duinen. De kustwering bestond uit houten palen, die niet bestand bleken tegen de verschrikkelijke storm. (Klik voor een groter formaat op de afbeelding.)
In 1614 maakte Johannes van Londerseel (1578-1625) een panorama in vogelvlucht over 's-Gravenhage en Scheveningen vanuit het noordoosten; . Midden onder de achterzijde van huizen in de noordoostelijke hoek van het (lange) Voorhout. M. (v.l.n.r.) mogelijk de Noordmolen aan de (latere) Zeestraat, galgen en rad langs de weg naar Scheveningen en het dorp Scheveningen. De aansluiting op de voorstelling van het Haagse centrum is onbeholpen en de afstand Den Haag-Scheveningen is buiten proporties. (Klik voor een groter formaat op de afbeelding.)
Afbeelding van Schevelinge in den Jaare 1729. Kopergravure door C. Philips, P. van Cuyck of F. van Bleyswyk naar een tekening van G. van Giesen. Delft, Reinier Boitet, 1730. Een panorama van Scheveningen, met links op het duin het zomerhuis 'Nieuw-Soetenburgh" en rechts het 'Heerenlogement' Opvallend is rechts van het 'Heerenlogement' de inham in de duinen. In de verte Den Haag met de contouren van de Grote Kerk. (Klik voor een groter formaat op de afbeelding.)
Hendrik Willem Mesdag's faam als zeeschilder leverde hem in 1880 de opdracht op van een Belgische firma om een Panorama te schilderen. Na het faillissement van de Belgische firma kocht hij in 1886 zijn panorama, dat hij als een van zijn belangrijkste werken beschouwde. Hij nam de financieel onaantrekkelijke exploitatie zelf ter hand en droeg tot aan zijn dood jaarlijks uit eigen zak bij om de verliezen te dekken. Hij ondernam ingrijpende verbouwingen, waarbij onder meer de huidige zalen werden aangebouwd voor het tentoonstellen van werken die zijn faam als zeeschilder recht deden.
Om de toekomst van Panorama Mesdag veilig te stellen, richtte Mesdag in 1910, na de dood van zijn vrouw in 1909, een familievennootschap op. De 33 neven en nichten van hem en zijn vrouw kregen allen een aandeel in deze vennootschap en aanvaardden daarmee gezamenlijk de zware taak zorg te dragen voor de exploitatie en instandhouding van Panorama Mesdag. Hun nazaten doen dat nog steeds, tot op de dag van vandaag. Zo is Panorama Mesdag, dat al ruim 120 jaar de bezoeker een magische ervaring van ruimte biedt in de tijd van weleer, een uniek cultuurhistorisch erfgoed, in stand gehouden door particulier initiatief. (Klik voor een groter formaat op de afbeelding.)
Jan Pieter Holswilder (1850-1890) tekende rond 1890 een panorama in vogelvlucht van de kuststrook van links de Oude Kerk tot helemaal rechts het Oranje Hotel. De tekening is een detail uit een ontwerp van het villapark Belgisch Park op de terreinen van de 'Hollandsch-Belgische Bouwgrond Maatschappij' aan de Nieuwe Badhuisweg met op de achtergrond de Scheveningse kust. (Klik voor een groter formaat op de afbeelding.)
Vermoedelijk schilderde Andreas Sommer (1864-1953) dit panorama van Scheveningen rond 1900. Het schilderij was een 'reclamebord' voor de verbouwing aan de kust en de ontwikkeling van het Belgisch Park in het achterland. In het eerste decennium van de twintigste eeuw vonden uitbreidingen van het Belgisch Park plaats aan de noordwestzijde volgens een stratenpatroon met vanaf het Harstenhoekplein diagonaalsgewijs lopende straten (Harstenhoekweg, Gentsestraat, Amsterdamsestraat), doorsneden door parallel lopende straten in de richting oost-west. De uitvoering van dit deel van het Belgisch Park geschiedde grotendeels volgens het Uitbreidingsplan van I.A. Lindo uit 1903. Op het schilderij is het stratenpatroon van het Belgisch Park goed te zien. (Klik voor een groter formaat op de afbeelding.)
De Nederlandse kunstenares Anneloes Groot (1955) schilderde in de zomer van 2011 dit panorama van de kust van Scheveningen. Het was een bijzondere ervaring. "Dit eerste schilderij is dan ook met zeeziekte gemaakt. Het formaat had ik op minder dan de helft van de xxl art schilderijen gehouden om ook qua tijd de inspanning voor een groot doek te kunnen inschatten de techniek voor de xxl formaten is dan ook gedurfder dan mijn werk op klein formaat meer verf en grotere kwast en ipv fijne penselen. Ook de beweging van het schip voor anker die met de getijden en stroming meedraaid is een te confronteren moeilijkheids graad." (Klik voor een groter formaat op de afbeelding.)
De Duitse kunstenaar André Krigar (1952) schilderde in de zomer van 2011 een panorama van de kust van Scheveningen voor het project Ku(n)st in Zicht van de Stichting XXL Art. (Klik voor een groter formaat op de afbeelding.)
De Duitse schilder Sigurd Wendland (1949) schilderde in de zomer van 2011 een panorama van de duinen ten noorden van Scheveningen-Bad met de restaurants op het strand en de bunkers in de duinen. (Klik voor een groter formaat op de afbeelding.)
Bij Pulchri zijn Marianne Blokland, Greta Cune, Marijke Gémessy, Ferial Kheradpicheh en Marieta Reijerkerk begonnen met het schildern van een hedendaags panorama van Scheveningen. De Pulchri-kunstenaars werken in zwart, wit en blauw op een halfrond paneel van 13,5 bij 3,10 meter. Het nieuwe strandgezicht- en zeegezicht moet op 28 februari klaar zijn. Na Pulchri gaat het schilderij vanaf 2 maart naar het Atrium van het Haagse stadhuis en wordt het te koop aangeboden.
 
Terug naar Startpagina