De slag bij Boutersem/Bautersem, 12 augustus 1831, gedurende de Tiendaagse Veldtocht, Nicolaas Pieneman, 1833
Op 2 augustus 1831 vielen Nederlandse troepen België binnen, dat zich in 1830 had afgescheiden. Bij Leuven vond de Slag bij Boutersem plaats. Daarbij werd het paard van de prins van Oranje, de latere koning Willem II, aangeschoten. Nicolaas Pieneman legde dit heldhaftige moment vast. De Tiendaagse Veldtocht stookte de nationale gevoelens flink op, maar eindigde in een wapenstilstand. België bleef onafhankelijk. (Coll. Rijksmuseum, Amsterdam)
 
Bij Bautersem vond op 12 augustus een van de bloedigste gevechten uit de strijd plaats. Tijdens beraadslagingen over het verdere verloop van de aanval werd het paard van de kroonprins getroffen door een kogel in het been en stortte ter aarde. Er ontstond enige paniek onder de aanwezigen - waaronder zich ook zijn jongere broer Frederik Hendrik bevond - omdat men dacht dat de opperbevelhebber gewond was. De prins bleek echter ongedeerd en zei: 'Het is niets, Mijne Heeren! er zijn meer paarden.' Majoor Hoyel bood hem daarop zijn eigen paard aan. Op dezelfde dag ontving de prins bericht dat op wens van de regeringen van Frankrijk en Engeland de strijd gestaakt diende te worden, hij stemde hierin toe na de toezegging te hebben gekregen dat de Belgen Leuven, waar de strijd ook aan de gang was, zouden verlaten.
Door het optreden van de prins in de strijd was zijn aanzien bij de Nederlandse bevolking weer gestegen, dat na zijn uitspraak in oktober 1830, waarin hij zich een voorstander had getoond van een scheiding tussen Noord- en Zuid-Nederland, sterk gedaald was.
De slag bij Bautersem, die zich goed leende voor het weergeven van de moedige houding van de prins in de strijd, is door meerdere schilders uitgebeeld. Eeckhout had de episode rond het sneuvelen van het paard van de prins al in 1831 weergegeven en verschillende elementen uit het schilderij van Pieneman doen hier sterk aan denken, zoals de figuur van de prins tussen de twee paarden, de ruiters die komen toesnellen, het huisje, dat wel op een andere plaats staat. Het is daarom zeer waarschijnlijk dat Pieneman dit schilderij of een prent ernaar heeft gekend. (Bron tekst: Dnbl.nl)
De prins van Oranje, de latere koning Willem II, krijgt een ander paard, nadat zijn eigen paard, de Engelse volbloed Alice, door een kogel in het been was getroffen tijdens de slag bij Bautersem op 12 augustus 1831, de laatste dag van de Tiendaagse Veldtocht.
Bronnen:
Willem Frederik George Lodewijk van Oranje-Nassau op Wikipedia
Willem II, koning der Nederlanden op Historici.nl op Historici.nl
Willem II, koning der Nederlanden op Historici.nl
De slag bij Boutersem/Bautersem
Slag bij Bautersem