Brussel en Brugge 14 maart 1656 - 15 maart 1658
 
Begin 1656 onderhandelden de vertegenwoordigers van de Royalisten met Spanje over een samenwerking en toestemming voor Charles om naar Vlaanderen te reizen. In Vlaanderen zou Charles de ballingen van Spanje tegen Cromwell en de belangen van de Royalisten beter kunnen regelen. Woensdag 8 maart vertrok Charles uit Keulen met 2 bedienden en een escorte van 12 paarden. Voordat ze Vlaanderen ingingen stuurde hij het escorte terug naar Keulen. Zaterdag 11 maart kwam Charles aan in 'Herberg de Zon' in Leuven, vanwaar hij door De Vic naar Brussel werd gebracht. Ormonde bereikte Leuven op dezelfde dag en nam zijn intrek in het 'Wapen van de Keizer'.

De Spaanse ministers schrokken van de plotselinge komst van Charles naar Brusssel, mar de eerste bijeenkomst van Charles met Fuensaldanha en Don Alonso op zondag 12 maart 1656 verliep volgens Charles hoopvol. Maar de Spanjaarden wilden niet worden opgejaagd en Charles werd verzocht naar Vilvoorde te gaan, een klein dorpje op ongeveer 5 kilometer van Brussel. Charles vroeg of Ormonde naar Brussel mocht komen en daar kwam deze dinsdag 14 maart aan. Charles werd in Vilvoorde met rust gelaten en hield zich bezig met Spaans leren, corresponderen met Hyde en Talbot en kaartspelen met Rochester en Bennett. 19 maart vroeg Charles aan Ormonde een Spaans Nieuw Testament te sturen. 8 april ging Charles terug naar Brussel en had overleg met Alonso de Cardenas.

12 april werd het verdrag tussen Charles en Spanje in Brussel getekend. Het was een vernieuwde versie van het verdrag dat Engeland in 1630 met Spanje had gesloten. Spanje zou zorgen voor 4000 soldaten te voet en 2000 manschappen te paard, goed uitgerust met wapens en munitie en schepen voor het transport en voldoende geld voor hun onderhoud, wanneer een geschikte haven zou zijn gevonden voor hun ontscheping in Engeland. Charles verloochende alle vriendschap met de Hertog van Braganza, zoals de Koning van Portugal door Spanje werd genoemd.

Na de restauratie zou Charles aan Spanje 12 oorlogsschepen voor vijf jaar in bruikleen geven. Spanje kon gebruik maken van Engelse en Ierse soldaten. Hij zou alle veroveringen van Engeland in de West Indies sinds 1630, hrstellen en er zouden geen nieuwe Engelse plantages worden toestaan. In een afzonderlijk en geheim artikel beloofde Charles plechtig het verdrag uit te voeren dat door Ormonde was gemaakt in 1646 met de Ierse Confideratie om alle strafwetten tegen de Rooms Katholieken op te schorten en te herroepen wanneer het mogelijk was.

Beide verdragen werden naar Madrid gestuurd om bekrachtigd te worden. Charles bezocht de Jezuïeten Kerk in Brussel in gezelschap van de Aartsbisschop.

22 april 1656 trok Charles zich terug in Brugge met zijn gevolg van 175 personen. Hij was graag in Brussel gebleven, maar de Spaanse ministers stonden dat niet toe. Charles moest incognito in Brugge zijn, waar hij werd ontvangen in het huis van de Ierse Lord Tara. Door de erfenis van een klein landgoed van zijn Vlaamse moeder kon de Burggraaf Tara gastvrijheid verlenen aan de behoeftige soeverein. Hoewel het gevolg van de Charles klein was, bleek het huis te klein voor iedereen.

Ormonde, O'Neil, Rochester en Bennet, zochten een halve mijl verder een verblijf. Armorer moest met de paarden naar een dure herberg. Het huis was niet alleen te klein, maar ook onveilig. Het gerucht ging dat Cromwell aan vijf personen grote sommen geld had beloofd voor de moord op Charles. In Brugge werd een ongemeubileerd huis gevonden. Het inrichten van het huis werd vertraagd door de Jaarmarkt in Brugge. Zijn bed, meubels, koffers met kleren en boeken en zijn zilveren huisraad moesten nog in Keulen blijven.

De toelage voor Henry, die zijn zuster Maria Henriette had toegezegd was 4 maanden niet uitbetaald, waardoor het huishouden in Keulen financiële problemen had. Uiteindelijk werden die opgelost en reisde Henry naar Charles in Brugge.

Charles hoopte op het jaargeld uit Frankrijk, maar na enige tijd bleek dat de betaling was stopgezet vanwege de onderhandelingen van Charles met Spanje. In juli 1656 kwam het bekrachtigde verdrag terug uit Spanje met de toezegging van een toelage van 6000 gulden per maand voor Charles en 3000 gulden per maand voor Henry. Na 3 maanden in Vlaanderen waren de schulden van Charles in Keulen nog steeds niet afgelost. (Bron tekst: The Travels of the King, Charles II in Germany and Flanders 1654-1660 by Eva Scott).

Afbeelding: Charles in Ballingschap van onbekende schilder. (Bron: Thestuartkings.tumblr.com)

Bronnen:
Charles II van Engeland op Wikipedia
Charles in Ballingschap
Boek TheTravels of The King