|
|
|
|
| BRONVERMELDING AFBEELDINGEN VAN YOUTUBE
FILMPJES |
| |
 Gestrande walvissen op Scheveningen in 16e en
17e eeuw
Walvisstrandingen werden in de regel als een slecht teken beschouwd en meestal later
in verband gebracht met een negatieve gebeurtenis. Maarten Luther legde in 1522 al
een verband tussen de stranding van een walvis bij Wijk aan Zee en de vervolging
van Nederlandse protestanten. Hij zag het als een onheilsteken door God gezonden,
om de mensheid tot inkeer en berouw te manen. Daarbij tekent hij aan: Op grond van
oude voorbeelden houdt men zo'n monster voor een stellig teken van toorn. De walvisstranding
van 28 juni 1581 vond een dag na de inname door de Spanjaarden van Breda plaats.
De stranding van de potvis van Berkhey zien we afgebeeld op een politiek pamflet
uit 1599, waarin de relatie wordt gelegd met de wrede inval van het Spaanse leger
in het hertogdom Kleef in augustus 1598. Op de gravure van Jan Saenredam met de potvisstranding
bij Wijk aan Zee in 1601 zijn ook andere onheilspellende voortekenen in beeld gebracht.
Zo wordt in de cartouches bovenin de prent gerefereerd aan de zonsverduistering van
24 december 1601, aan een in Holland gevoelde aardbeving van 2 januari 1602 en aan
een maansverduistering van 4 juni 1602. Op een latere versie van de prent wordt de
Dood weergegeven die een pijl afschiet op de Amsterdamse maagd. De voortekenen worden
nu duidelijk in verband gebracht met een pestepidemie die in 1601 de stad Amsterdam
trof en tot ver in 1602 slachtoffers eiste. (Bron: Hollandse stranden in de Gouden
Eeuw, Katwijks Museum, 2004) |
| |
1. Adriaen Coenen (1514-1587)
Afbeelding van een walvisachtige mogelijk een grijze griend of een grijze dolfijn,
die op 8 juni 1581 op het strand van Scheveningen aanspoelde. (Bron: Flandrica.be).
Bijschriften bij jonge Hil door Adriaen Coenen
Over een jonge Hil die in Scheveningen aankwam.
De Prins van Oranje (Willm van Oranje, 1533-1584) heeft deze vis op Scheveningen
gezien, toen hij aankwam.
Anno 1581 op Scheveningen de 28e juni
Toen men de vis open sneed vond men een grote zalm in zijn krop.
De vissers zeiden dat het een jonge Hil was en dat hij door deze zalm was gestikt.
2. Hendrick Goltzius (1558-1617)
Gestrande potvis op het strand tussen Scheveningen en Katwijk in 1598. De waarneming
van Goltzius werd gehinderd door onvoldoende kennis van de bouw van de potvis. Hij
zag een vin voor een oor aan en tekende daarom een oor waar hij dacht dat het moest
zitten. De onderkaak van deze potvis werd geschonken aan Graaf Jan van Nassau (1535-1606)
en werd naar kasteel Dillenburg in Duitsland gerbacht. (Jan van Nassau was de jongere
broer van Willem bam Oranje). (Coll. Stichting Rijksmuseum het Zuiderzeemuseum, Enkhuizen)
3AB. Nicolaes van Geelkercken (ca 1585 - 1656)
Walvissen gestrand tussen 1519-1617 op de Nederlandse kust, 1617. Overzicht van de
walvissen die tussen de jaren 1519-1617 gestrand zijn op de Nederlandse kust. Op
de voorgrond ligt een grote potvis die beklommen en opgemeten wordt. Op het Noordzeestrand
links en rechts van Wijk aan Zee tot Ter Heijde meerdere gestrande potvissen. In
de voorstelling de vermelding van het aanspoelen van een krokodilachtig monster op
12 februari 1617. Bij sommige dieren staat de prijs vermeld die het kadaver bij verkoop
opgebracht heeft. In de verte de steden Haarlem, Leiden en Den Haag. Apart gedrukt
onder de prent een beschrijving van de gestrande walvissen in 3 kolommen in het Nederlands.
(Coll. Rijksmuseum, Amsterdam).
4. Esaias van de Velde (1587-1630)
Een gestrande potvis tussen Scheveningen en Katwijk met elegant geklede nieuwsgierigen.
Op 20 of 21 januari 1617 strandde een potvis. (Klik voor een groter formaat op de
afbeelding). (Coll. New Bedford Whaling Museum, New Bedford, Massachusetts, U.S.A.)
5. Adam Willaerts (1577-1664)
Gestrande walvis 21 januari 1617. (Coll. New Bedford Whaling Museum, New Bedford,
Massachusetts, U.S.A.)
Dit schilderij toont de stranding van een walvis op het strand tussen Scheveningen
en Katwijk. Vanuit de verte nadert een stoet kijkers, die getuige willen zijn van
deze bijzondere gebeurtenis.
https://www.whalingmuseum.org/sites/default/files/Dutch%20Paintings%20prospectus.pdf
6A. Hendrick van Anthonissen (1605 - 1656)
Bij het schoonmaken en vervangen van de vernislaag kwam een walvis te voorschijn,
die in het verleden is overgeschilderd. (Coll. Fitzwilliam Museum, Cambridge, UK).
6B. Hendrick van Anthonissen (1605 - 1656)
De kop van deze walvisachtige lijkt op die van een potvis, maar een potvis heeft
geen rugvin. De rugvin is een kenmerk van de Griend, maar die wordt niet langer dan
8 meter en op deze walvis staat een man met een meetlint om de lengte van de gestrande
vis te meten. (Coll. Fitzwilliam Museum, Cambridge, UK).
7. Cornelis Beelt (circa 1630 Rotterdam - Haarlem of Rotterdam 1702)
Dit schilderij van Cornelis Beelt uit 1663 staat bekend als:" Gestrande potvis
bij Scheveningen." De vis lijkt meer op een dwerggriend of zwarte griend. Twee
mannen zijn bezig met het opmeten van de gestrande walvis. Nieuwsgierige burgers
zijn komen kijken vaar het gestrande walvisachtige monster. Voor de vissers is de
visafslag belangrijker. Het 'nieuwe' gebouw, dat boven de vissershuisjes uitsteekt
is waarschijnlijk het zomerverblijf Nieuw-Soetenburgh dat in 1662 voor Cornelis van
Soetens werd gebouwd. (Coll. Staatliches Museum Schwerin, Duitsland) |
| |
Muziek/Music
1. Americana - Aspiring 3:22 Kevin MacLeod Classical | Inspirerend
Americana - Aspiring van Kevin MacLeod is gelicentieerd onder een Creative Commons
Attribution-licentie (https://creativecommons.org/licenses/by/4.0/)
Bron: http://incompetech.com/music/royalty-free/index.html?isrc=USUAN1200092
Artiest: http://incompetech.com/ |
| |
|
|
|