Vertrek prins
Willem II van Oranje van Scheveningen 1641 |
|
Maerten Fransz. van der Hulst, (1600-1645)
schilderde in 1644 het vertrek van prins Willem II. (Col. Schlossmuseum Schloss Friedenstein)
In april 1641 moest Maarten Harpertszoon Tromp de veertienjarige Willem II van Oranje-Nassau
naar Engeland overvaren voor diens huwelijk met de negenjarige Engelse prinses Maria
Henriëtte Stuart. Maar al bij Hoek van Holland sloeg de grote mast van de
Aemilia om en kreeg
Witte
de With de eer om
de prins weg te brengen. In januari bracht Witte de With een Nederlands gezantschap
naar Engeland dat om de hand van Maria Henriëtte Stuart moest gaan vragen. In
april bracht hij Willem II van Oranje voor diens huwelijk naar Engeland. Rechts de
Aemalia op een schilderij van Reinier Nooms (1623/1624-1664). (Coll. Royal Museums
Greenwich)
In juni bracht Tromp wel de jonge prins terug naar de Republiek. Die zomer en de
volgende winter voerde hij twee weinig succesvolle campagnes tegen de Duinkerkers.
Toen hij in 1642 de Britse koningin Henriëtta Maria van Frankrijk en prinses
Maria Henriëtte moest ophalen om ze via Dover in veiligheid te brengen naar
de Republiek, werd Tromp tot zijn verrassing door Karel I van Engeland geridderd.
Dat jaar ging de strijd tegen de Duinkerkers verder, zonder veel resultaat. Na een
eerste door storm mislukte poging in januari 1643 begeleidde Tromp in maart Prinses
Maria de Engelse koningin, samen met een vloot wapens en geld voor de Royalisten,
van Scheveningen naar Bridlington; het lukte hem een aanval van de Parlementarische
vloot af te schrikken. (Klik voor een groter formaat op de afbeelding.) |
|
Ludolf Backhuizen (1631-1709) en
Hendrick Dubbels (1621 - 1707) Vertrek van prins Willem II van Oranje naar Engeland
in 1641. (Coll. BBC.co.uk)
Een
menigte mensen is naar het strand gekomen om te kijken, terwijl zeelieden in kleine
boten met Nederlandse vlaggen het water opgaan in de richting van de vloot in de
verte. Het is niet precies bekend welke gebeurtenis dit is geweest en wie er bij
betrokken was, maar het moet een belangrijk iemand zijn geweest.
Voorheen was het schilderij bekend als 'De landing van Willem van Oranje op Scheveningen'en
geschilderd door Ludolf Backhuysen of Bakhuizen, maar het lijkt meer op een inscheping
en vertrek, dan op een landing.
Een suggestie is dat het de inscheping en het vertrek van prins Willem II naar Engeland
was in 1641, terwijl enkele historici in de Neue Rezidenz in Bamberg, Duitsland stellen,
dat dit het vertrek van Charles II naar Engeland was in 1660. Het schilderij wordt
nu toegeschreven aan Hendrick Dubbels, waarschijnlijk in samenwerking met Backuysen,
in wiens atelier hij werkte. Het schilderij hangt sinds de bouw in 1860 in Brodsworth
Hall in Engeland. In april 1641 werd de veertienjarige Willem II naar Engeland gevaren
voor diens huwelijk met de negenjarige Engelse prinses Maria Henriëtte Stuart.
In juni 1641 werd de jonge prins teruggebracht naar de Republiek. (Klik voor een
groter formaat op de afbeelding.)
Rechts: Tromp stelt de jonge prins Willem van Oranje aan koning Karel I van Engeland
voor , 1837 - 1897
Johannes Hinderikus Egenberger (1822-1897)
(Bron: Am.adlibhosting.com) |
|
Op 12-5-1641 trouwde Prins Willem
II van Oranje-Nassau (1626-1650) met Mary Stuart (1631-1660), de Engelse Koningsdochter
van Charles I en Henriëtte Maria. Het huwelijk vond plaats volgens de Engelse
Juliaanse kalender op zondag 2 mei 1641 en volgens de in de Nederlandse republiek
gebruikte Gregoriaanse kalender op zondag 12 mei 1641 in de Royal Chapel van het
Palace of Whitehall in Londen. Het huwelijk werd verscheidene jaren niet geconsumeerd
vanwege de jonge leeftijd van de bruid. In 1642 maakte Maria de oversteek naar Holland
met haar moeder en in 1644 begon ze haar rol in het openbare leven te spelen als
schoondochter van de stadhouder Frederik Hendrik. Let op! De figuur op de achtergrond
heeft een kruis in zijn handen en symboliseert het GELOOF. Links op de achtergrond
vrouwen met kinderen die de LIEFDE symboliseren. Willem en Mary hebben hun hoofden
in de richting van de kijker gedraaid. Gravure van Reinier van Persijn (1614-1668).
(Coll. Rijksmuseum, Amsterdam). (Klik voor een groter formaat op de afbeelding.) |
|
Het huwelijk van prins Willem II
en prinses Maria Stuart, 2 mei 1641. Links de ouders van de bruid: de Engelse koning
Karel I en zijn vrouw Henrietta Maria. Rechts de ouders van de bruidegom: Frederik
Hendrik en Amalia van Solms. Bedenk dat de ouders van de bruidegom niet aanwezig
waren bij de bruiloft. Op de achtergrond allegorische figuren van Liefde en Rechtvaardigheid
en de Hollandse Leeuw in de Hollandse Tuin. Boven het paar de duif van de Heilige
Geest en putti met lauwerkransen. Onder de voorstelling 4 verzen van 6 regels in
het Engels en Nederlands. Let op! Op deze gravure draagt de figuur rechts in de achtergrond
een zwaard en de weegschaal. Gravure anoniem. (Coll. Rijksmuseum, Amsterdam). (Klik
voor een groter formaat op de afbeelding.) |
|
Ten tijde van de huwelijkssluiting
van Willem met zijn toen negenjarige koninklijke bruidje was de troon van haar vader,
Karel I, al aan het wankelen. In 1642 brak er in Engeland burgeroorlog uit tussen
royalisten en parlement. In 1649 werd Willems schoonvader, Karel I, onthoofd. Engeland
werd een republiek, de Commonwealth, onder bestuur van Oliver Cromwell. Willem II
wilde de Stuarts te hulp schieten, maar kreeg hiervoor geen steun van de regering.
Ook lag hij overhoop met de Staten van Holland die na het sluiten van de vrede op
grote schaal troepen wilden afdanken, terwijl Willem II niets liever wilde dan de
oorlog met Spanje hervatten. Willem II greep naar de wapens en nam Amsterdam in.
Er volgden besprekingen, maar op 6 november 1650 stierf de prins op vierentwintigjarige
leeftijd onverwacht aan kinderpokken. De Staten besloten voorlopig geen nieuwe stadhouder
te benoemen. Gravure Reinier van Persijn (1614-1668). Op deze prent kijken Willem
en Mary elkaar aan. (Coll. Rijksmuseum, Amsterdam). (Klik voor een groter formaat
op de afbeelding.) |
|
Na het huwelijk van Maria Stuart
met Willem II werd in 1641 een huwelijkspenning geslagen, waarbij de ontwerper J.
Blum zich mogelijk heeft laten insipreren door de gravure van Reinier Persijn. (Coll.
Coinarchives.com) (Klik voor een groter formaat op de afbeelding.) |
|
Dubbelportret van prins Willem II
en prinses Maria Stuart, ter gelegenheid van hun ondertrouw in 1641. Maria reikt
Willem een bladerenkrans aan, in haar linkerhand houdt zij een roos. Kniefiguren,
staande op een balkon met gordijnen, op de achtergrond de gebouwen van het Binnenhof
en de Vijverberg. In de lucht bloemenstrooiende putti. In het onderschrift 4 verzen
van 5 regels in het Latijn en Nederlands. Gravure anoniem. (Coll. Rijksmuseum, Amsterdam).
(Klik voor een groter formaat op de afbeelding.) |
|
Het schilderij links is gemaakt door
Anthony van Dyck (1599-1641) en rechts door Gerard van Honthorst. Op het schilderij
van van Dyck is de jeugdige leeftijd van de 14-jarige Willem II en de 9-jarige Mary
Stuart. Het snorretje op het schilderij van Gerard Honthorst (1590-1656) uit 1647
geeft aan dat het bruidspaar enkele jaren ouder is. Links en rechts (Coll. Rijksmuseum,
Amsterdam). (Klik voor een groter formaat op de afbeelding.) |
|
Dubbelportret van Willem II (1626-1650)
prins van Oranje, stadhouder, zoon van Frederik Hendrik, te paard en zijn toekomstig
echtgenote Mary Stuart (1631-1661), oudste dochter van Karel I van Engeland, als
amazone te paard. Het paar is afgebeeld in een landschap met op de achtergrond de
hofvijver te Den Haag. De prins heeft half lang donker haar en draagt een hoge hoed
met veren op zijn hoofd. Hij is gekleed in een driekwart lange mantel met rond zijn
nek een grote witte kraag. De prins draagt rijlaarzen die tot over zijn knie reiken.
Hij zit op een donkergekleurd fantasiepaard. In zijn rechter hand houdt hij een stok
waarmee hij wijst in de richting van zijn aanstaande echtgenote die links van hem
te paard is afgebeeld. De prinses heeft half lang krullend haar en haar hoofd is
getooid met een hoed met veren. Zij draagt een lange japon die de schouders vrijlaat.
Rond haar hals hangt een parelsnoer. Zij houdt in haar linker hand een waaier. De
prinses heeft haar hoofd afgewend van haar aanstaande echtgenoot en zit op een schimmel
met lange manen. De prins draagt een snorretje en beiden lijken ouder dan op de dubbelportretten
in 1641. Misschien heeft de graveur zich laten inspireren door het dubbelportret
uit 1647 waarop de prins 20 is en de prinses 16.
Gravure van Cornelis Visscher (1629-1658) (Coll. Beeldbank Haags Gemeentearchief.
(Klik voor een groter formaat op de afbeelding.) |
|
Statieportret van prinses Mary Henrietta
Stuart en prins Willm II van een onbekende schilder.
Willem II, zoon van stadhouder Frederik Hendrik, trouwde als 14-jarige met de 10-jarige
dochter van de Engelse koning Karel I, Maria Stuart. Dat was heel bijzonder, omdat
koningskinderen in die tijd alleen met andere koningskinderen trouwden en niet met
kinderen van 'gewone' prinsen. Het huwelijk was dan ook vooral om politieke redenen
geregeld, want zo kreeg de Republiek der Nederlanden namelijk Engeland als bondgenoot
in de strijd tegen Spanje! Ook steeg het aanzien van de Oranjes door het huwelijk.
Het huwelijksgeluk en de bestuursperiode van Willem II duurden kort: hij overleed
binnen drie jaar na zijn aantreden. Zijn enige zoon werd tot 1672 uitgesloten van
het ambt van stadhouder. (Coll. Haags Historisch Museum) |
|
Portret van prinses Maria Stuart
(1631-60). Weduwe van Willem II, prins van Oranje, 1650. (Coll. National Portrait
Gallery, London) |
|
Bronnen: |
Prins Willem II van Oranje Nassau op
Wikipedia |
Prins Willem II
op Huis van Oranje |
Departure of William II for England from the
beach at Scheveningen |
Vertrek van prins
Willem II van Oranje naar Engeland in 1641 |
Tromp stelt de
jonge prins Willem van Oranje voor |
Het huwelijk van
prins Willem II en prinses Maria Stuart 1 |
Het huwelijk van
prins Willem II en prinses Maria Stuart 2 |
Het huwelijk van
prins Willem II en prinses Maria Stuart 3 |
Zilveren huwelijksmunt
uit 1641 |
Dubbelportret
van prins Willem II en prinses Maria Stuart 1 |
Huwelijks portret
van Willem II en Mary Stuart |
Dubbelportret
van Willem II en Mary Stuart |
Dubbelportret
van prins Willem II en prinses Maria Stuart 2 |
Portret van Prins
Willem II en Mary I Stuart |
Portret van de
weduwe prinses Maria Stuart |
|